De familie Spaan Nieuw-Roden

Het gezin van Age en Antje Spaan in 1947

Een groot gezin aan de Poolswijk in Nieuw-Roden

In 1947 woonden aan de Poolswijk in Nieuw-Roden Age Spaan en Antje Visser met hun grote gezin, dat 18 kinderen telde. Age en Antje trouwden in 1915, waarna ongeveer om het jaar een kind ter wereld kwam. Age dreef een boerderij en was daarnaast werkzaam op het Steenbergerveld. Samen met zijn broer Jan hadden ze een groep werknemers onder zich die turf staken en nieuw land aanmaakten. Dit in opdracht van Van Wijk en Boerema, eigenaars van een brandstoffenhandel en kachelfabriek in de stad Groningen. Twee volgeschreven trouwboekjes waren er nodig om de namen van alle kinderen vast te leggen. Maar liefst zes zoons en twaalf dochters baarde Antje Visser. Allemaal zijn ze geboren en opgegroeid in hetzelfde boerderijtje, dat in de loop der jaren werd aangepast om iedereen een slaapplaats te bieden. Ondanks het grote gezin werd er geen armoede geleden. Alle kinderen vonden werk. Niemand wilde met vader naar het veen. De drie oudste zoons waren lasser van beroep. Eén op een scheepswerf, de andere op de suikerfabriek, terwijl de derde in dienst was bij het metaal en galvaniseerbedrijf Huizing aan de Terheijlsterweg. Drie meisjes gingen elke dag met de bus naar atelier Mekel in de stad. In die tijd was Mekel bezig een klein tricotageatelier te stichten aan de Dorpsstraat te Nieuw-Roden. Een schuur werd tijdelijk ingericht als atelier waar aan twaalf meisjes uit het dorp werkgelegenheid zou worden geboden. Ook had Mekel plannen voor een nieuwe fabriek die er echter nooit is gekomen. In de loop van de jaren breidde Age Spaan zijn veestapel uit tot zes koeien terwijl ook zijn grondgebied toenam tot vier en halve bunder land. De vervening liep medio 1938 teneinde waarna hij in de tuinbouw belandde, hetgeen voorheen al een liefhebberij van hem was. De opbrengsten die werden verdiend met het fokken van vee gingen de deur uit aan levensmiddelen en kleding. Het gezin had voor de maaltijden alleen al een mud aardappelen per week nodig. Iedere kind had een huishoudelijke taak. Zo deed de tweede zoon samen met de derde dagelijks de niet geringe afwas. De meisjes hadden binnen het gezin andere opdrachten. De jongste schoolgaande kinderen aten ’s middags warm en de werkende broers en zusters met vader ’s avonds. Door het verschil in leeftijd, de jongsten lagen vaak al vroeg in bed, zag het volledige gezin elkaar meestal alleen in het weekend. Niet alleen een groot maar ook harmonieus gezin. Doordat de taken goed verdeeld waren verliep alles zonder ruzie of gemor. Voor de huidige generatie moeilijk te begrijpen hoe de twee ouders in die tijd achttien kinderen konden grootbrengen. Zonder stroom, leidingwater, gas en het gerief van apparaten en comfort. Vader Age vervulde naast zijn drukke dagelijkse bestaan verscheidene bestuursfuncties, zoals onder andere in het schoolbestuur. Tevens maakte hij zich verdienstelijk voor de kerk en was medeoprichter van het kerkje te Nieuw-Roden in 1921-1922. Ook was Age Spaan één van de grondleggers van de christelijke school aan de Eikenlaan in 1930-1931. De toenmalige plaatselijke SDAP-afdeling, een socialistisch ideaal van hem, werd mede door zijn inzet verwezenlijkt.

Uit het archief van de Historische Vereniging ‘Roon’